Երկբևեռ քաղաքական տարածքում ընտրողների մոբիլիզացման ամենաարդյունավետ մեխանիզմը զգացմունքային/էմոցիոնալ բևեռացումն է: Այս պահին կուսակցությունները պարտավոր չեն հասարակության առջեւ ծառացած խնդիրները լուծելու համապարփակ ռազմավարություն մշակել, քաղաքականությունը փոխարինվում է քարոզչությամբ, իսկ կուսակցությունները փորձում են աջակցություն ստանալ հակառակորդի վրա անիմաստ հարձակումներով։
Մեր մեկնաբանությունը
Փետրվարին կառավարությունը խորհրդարանում նախաձեռնեց օտարերկրյա ազդեցության մասին օրինագծեր։ Օրենքների նախագծերը պահանջում էին, որ ոչ ձեռնարկատիրական իրավաբանական անձինք գրանցվեն որպես «օտարերկրյա ազդեցության/ուժի գործակալներ» հատուկ գրանցամատյանում։ Իշխող ուժի կողմից օրենսդիր մարմնում այս օրինագծերի քննարկման նախաձեռնությունը մի քանի նպատակ ուներ, որոնցից մեկը բևեռացման խորացումն էր։ Հանրային բողոքից հետո իշխող ուժը պաշտոնապես նահանջեց և հրաժարվեց նախաձեռնությունը օրենք դարձնել: Սակայն նա շարունակում է հարձակվել «Վրացական երազանքին» ոչ հավատարիմ անհատների ու խմբերի վրա և որպես վիրավորանք օգտագործում է վերոնշյալ տերմինը։
Ինչու ենք մենք քննարկում այս թեման:
Սա երկրորդ անգամն է, որ մենք վերանայում ենք բևեռացման թեման մեր հարթակում՝ մեր երկրին հասցված վնասի պատճառով.
Նախ, պետք է ասել, որ բևեռացումը, որը փորձում է խորացնել «Վրացական երազանքը», սնվում է իշխանական քարոզչությամբ, ծառայում է իր խնդիրներին և միակ նպատակն է՝ հակասություններ մտցնել հասարակության մեջ։ Երկրորդ՝ բևեռացումը մեզ խանգարում է եվրաինտեգրումից։ Եվրահանձնաժողովը դրա կրճատումը սահմանել է որպես երկրի թեկնածուի կարգավիճակ ստանալու համար Վրաստանի կառավարության պահանջներից մեկը։
Ինչպե՞ս է վրացական երազանքը սնվու բևեռացումով։
Վրացական քաղաքական տարածքը բնութագրվում է բևեռացման բարձր տեմպերով։ Այստեղ պետք է առանձնացնել երկու ասպեկտ․ Առաջինը՝ այս հակասությունը հիմնված չէ բովանդակության, գաղափարական տեսլականի կամ հայեցակարգի վրա։ Դրա հիմքը անձնական անընդունելիությունն ու զգացմունքներն են: Սա այլ կերպ հայտնի է որպես աֆեկտիվ բևեռացում: Մյուս կարևոր հատկանիշը նրա էլիտար բնույթն է, ինչը նշանակում է, որ այս տեսակի հակամարտությունը չի նկատվում սոցիալական խմբերի միջև և առկա է միայն քաղաքական կուսակցությունների և առաջնորդների միջև։ Այսինքն՝ Վրաստանում այսպես կոչված Մեզ մոտ զանգվածային բևեռացում չկա, սակայն, կարծես թե, իշխանությունը որոշել է արհեստականորեն հրահրել այն։ Նա, ենթադրաբար, համարել է, որ էլիտար բեւեռացումն այլեւս բավարար չէ ընտրական նպատակներին հասնելու, բավարար թվով մարդկանց քվեարկության բերելու համար։ Նախ ասենք, թե ինչպես է բևեռացումը օգնում կուսակցություններին։ Հակառակ կողմերը միմյանց նշում են որպես «թշնամիներ», իսկ իրենց կողմնակիցներին՝ «ընդունելի հավակնորդներ»։ Նրանք «թշնամիներին» ներկայացնում են որպես կյանքին սպառնացող մշտական սպառնալիք ու փորձում հասարակությանը յուրաքանչյուր հաջորդ ընտրություն պատկերացնել որպես «լինել/չլինելու» խնդիր։ Սա նրանց տարածք է տալիս քարոզչության համար՝ ազդելու քաղաքացիների վրա և փորձելու գրավել ընտրողներին: Նման քննարկման մեջ անհնար է օբյեկտիվ պատճառաբանության տեղ գտնել։
Նման ռազմավարությունը բնութագրվում է մեկ յուրահատկությամբ՝ բևեռացումը անընդհատ սնունդ է պահանջում, այն ավելի ու ավելի է քաշում մասնակիցներին - այլապես հնարավոր չէ մեծացնել ընտրազանգվածը։ Քաղաքական կուսակցությունները պետք է գրավեն նոր խմբերի, համակիրների ուշադրությունը։ Կարծես թե այս խնդիրն առերեսվել է նաև իշխող կուսակցությանը, և նա որպես լուծում համարել է բևեռացման խորացումը։ 2024 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից առաջ անհրաժեշտ էր հորինել նոր «թշնամի», որը սպառնում է երկրի գոյությանը։
Ի՞նչը պետք է լինի «ավելի մեծ վտանգ», քան «հինգերորդ շարասյունը», որը «ներսից կջարդի դղյակը»։ Այսպիսով, «Վրացական երազանքը» հայտարարեց, որ կա այլ երկրների կողմից ֆինանսավորվող և նրանց շահերն իրականացնող մի մեծ ասոցիացիա, որը ոչ թե որպես քաղաքացի է կատարում իր պարտականությունները, այլ արտաքին ուժի կողմից պարտադրված։ Իշխանությունները որոշել են բոլոր քաղաքացիական խմբերին անվանել «օտար երկրի գործակալներ» և դա հաստատել օրենսդրական մակարդակում։ Նա փորձեց պաշտոնապես և անուններ տալ մարդկանց, որոնց վրա հիմնված կլինի իր բացասական քարոզարշավը։
Բարեբախտաբար, հասարակությունը թույլ չտվեց իշխող թիմին օրենք ընդունել, բայց դա դեռ չի նշանակում, որ իշխանությունն այլ մեթոդներով չի փորձի հասնել իր նպատակներին։ Օրինագծերը հետ կանչելը հանձնման ակտ չէր, դա ռազմավարական նահանջ էր։
«Երազանքը» տեսավ, որ դիմադրության է բախվել և չի սրել իրավիճակը։ Ավելին, բացի օրենքից, նրա ձեռքում հազար այլ մեխանիզմներ կան։ Տեսանք նաև, որ չնայած օրինագծերի մերժմանը, պետական պաշտոնյաները հաճախ օգտագործում են «գործակալ» բառը քննադատներին դիմելու համար, փողոցներում պաստառներ են հայտնվել, որոնց վրա այս բառով կոնկրետ մարդիկ են նկատի ունենում, է աշխատում քարոզչամեքենա և այլն, օրինագծերը անհետացել են, բայց պիտակը ՝ ոչ։
Հիմա իշխանության գործն է մի խմբին թշնամի պիտակավորել, մյուսներին ասել, որ իրենց երջանկությանը խանգարում է այդ խմբի գոյությունը։ Եվ հետո ներկայանալ որպես միակ ուժ, որը կարողություն ունի այս խնդրին առնչվելու և դրանով իսկ ընտրողներ ներգրավելու։ Սակայն սա նման քարոզչության սյուժեի միայն մի մասն է, մյուսը՝ հասարակության անդամների մեջ անվստահություն սերմանելն ու հակամարտություն հրահրելը։ Բևեռացման խորացման հետ մեկտեղ մեծանում է քաղաքացիական հակամարտության վտանգը, և մեր իշխանությունը խաղում է այդ վտանգի հետ։
Նյութը պատրաստվել է Հենրիխ Բյոլ հիմնադրամի Թբիլիսիի գրասենյակի ֆինանսավորմամբ՝ Հարավային Կովկասի տարածաշրջան՝ «Աջակցություն Վրաստանում ներառական և կոնսենսուսային քաղաքական միջավայրին» ծրագրի շրջանակներում։ Նյութում արտահայտված կարծիքները պատկանում են «կոմենտարին»-ին և կարող են չհամընկնել Հիմնադրամի տեսակետներին:
