Պետությունն առաջարկում է անվճար, լիարժեք իրավաբանական աջակցություն նրանց, ովքեր ինքնուրույն չեն կարողանում հաղթահարել դատական քննության երկար, բարդ և ծախսատար գործընթացը: Սակայն այս ծառայությունը համընդհանուր չէ, այսինքն՝ ոչ բոլորն են կարող այն անվերապահորեն ստանալ, ինչը հատկապես խնդրահարույց է ազգային փոքրամասնությունների համար։
Ինչու պետք է ինձ հետաքրքրի այս թեման:
Իրավաբանական օգնության որակյալ և համապարփակ ծառայությունը, բացի իրավունքների արդյունավետ պաշտպանությունից, կարևոր է հասարակության բոլոր խմբերը զգան իրենց պատկանելությունը իրավական համակարգին:
Մեր մեկնաբանությունը
Գոյություն ունեցող խոչընդոտների և ռեսուրսների սակավության պատճառով էթնիկ փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներն ավելի հեշտ են դուրս մնում անվճար իրավական աջակցության ծառայություններից: Սա էլ ավելի է մեծացնում նրանց խոցելիությունը։
Ի՞նչ պետք է իմանանք.
2007 թվականից ի վեր Վրաստանում անվճար իրավաբանական օգնության ծառայությունը ցանկացած անձի առաջարկում է խորհրդատվություն ցանկացած իրավական հարցի վերաբերյալ, իսկ որոշ դեպքերում իրավական փաստաթղթերի կազմում և ներկայացուցչություն դատարանում:
Ինչպիսի՞ն է իրավիճակը էթնիկ փոքրամասնություններով բնակեցված շրջաններում։
Ախալցխայի և Ռուսթավիի բյուրոները գործում են Սամցխե-Ջավախքում և Քվեմո Քարթլիում և սպասարկում են մի քանի մունիցիպալիտետների՝ լիարժեք իրավական աջակցությամբ․
Մունիցիպալիտետները ունեն խորհրդատվական կենտրոններ, սակայն նրանց ծառայությունները սահմանափակվում են իրավաբանական խորհրդատվությամբ․
Կարևոր է, որ Գարդաբանիում, Բոլնիսում և Թեթրիծղարոյում խորհրդատվական կենտրոնները բացվել են միայն 2023 թվականին, իսկ մինչ այդ բնակչությունը սահմանափակ ֆիզիկական հասանելիություն ուներ մոտակա անվճար իրավաբանական ծառայություններից.
Միաժամանակ Մառնեուլիի խորհրդատվական կենտրոնն արդեն մի քանի ամիս է, ինչ չի կարողանում աշխատել խորհրդատուի բացակայության պատճառով։
Օրենսդրական խոչընդոտներ
Ծառայության ֆիզիկական/տարածքային հասանելիությունը կարևոր է, բայց ոչ բավարար իրավական աջակցություն ստանալու համար: Եթե բոլորը կարողանան խորհրդատվություն ստանալ, ապա փաստաթղթերի պատրաստման և դատարանում ներկայացուցչության հետ կապված իրավիճակը կփոխվի։ Օրինակ․
Քաղաքացիական և վարչական գործերով իրավական փաստաթղթերի կազմումը կապված է սոցիալական կարգավիճակի, այն է՝ անվճարունակության հետ: Իսկ ներկայացուցչություն կապված է գործի բարդությունից և կարևորությունից․
Կան նաև բացառություններ, երբ ներկայացուցչի նշանակումը չի պահանջում այս երկու նախադրյալների կատարումը, թեև այդ բացառությունները լիովին չեն համապատասխանում բնակչության իրական իրավական կարիքներին.
Կան նաև բացառություններ, երբ ներկայացուցչի նշանակումը չի պահանջում այս երկու նախադրյալների կատարումը, թեև այդ բացառությունները լիովին չեն համապատասխանում բնակչության իրական իրավական կարիքներին.
Ռուսթավիի իրավաբանական օգնության բյուրոյից և Ախալքալաքի խորհրդատվական կենտրոններից ստացված տեղեկատվության համաձայն՝ տեղի բնակչության խնդիրները հիմնականում կապված են բանկային պարտքերի, ամուսնալուծությունների, ալիմենտի և հողերի գրանցման հետ: Նման դեպքերում ներկայացուցչության համար անձը պետք է լինի անվճարունակ, իսկ գործը՝ կարևոր և բարդ։
Բացի օրենսդրական խոչընդոտներից, անբավարար ռեսուրսներն ու ենթակառուցվածքային մարտահրավերները տեսանելի են Սամցխե-Ջավախքի և Քվեմո Քարթլիի շրջաններում, օրինակ. Ծանրաբեռնված բյուրոներ, անբավարար թվով փաստաբաններ, տրանսպորտային խնդիրներ՝ ինչպես բյուրոներից տարբեր քաղաքապետարաններ նշանակված իրավաբանների, այնպես էլ բնակչության համար, ովքեր դիմում են բյուրոներ կամ այլ խորհրդատվական կենտրոններ ավելի լայն իրավական աջակցության համար։
Հոդվածը պատրաստվել է «Համայնքային կայունության բարձրացում էթնիկ փոքրամասնությունների տարածքներում տեղեկատվության և վերլուծության հասանելիության միջոցով» ծրագրի շրջանակներում, որը ֆինանսավորվում է Պատերազմի և խաղաղության լուսաբանման ինստիտուտի (IWPR) կողմից՝ Մեծ Բրիտանիայի կառավարության ֆինանսական աջակցությամբ: Տեքստում արտահայտված կարծիքները, բացահայտումները և եզրակացությունները միայն հեղինակներինն են և չեն արտահայտում IWPR-ի կամ Միացյալ Թագավորության կառավարության տեսակետները:
