Մեկնաբանություն» հարթակը համախմբում է մասնագետների, ովքեր լայն հանրությանը քննադատական տեսակետ են առաջարկում Վրաստանում և աշխարհում առկա գործընթացների վերաբերյալ։
Ո՞րն է պետության դերն ու գործառույթը աշխատանքային իրավունքների պաշտպանության և բարելավման գործում։
May 30, 2024

Ըստ «Կոմենտարի»-ի կողմից իրականացված քանակական հետազոտության տվյալների՝ հարցվածների 63%-ը դժգոհ է կամ շատ դժգոհ է, իսկ 33%-ը չեզոք է վերաբերվում աշխատանքային խնդիրների լուծմանը պետության դերին։ Ավելին, հարցվածների զգալի մասը հաղթահարում է աշխատանքի մարտահրավերները՝ փոխելով աշխատանքը (21%), ավելացնելով այլ աշխատանք (32%) կամ ինքնուրույն չի կարողանում հաղթահարել խնդիրները (18%)։ Սա հստակ ցույց է տալիս, որ պետության դերն ու գործառույթը լիովին չի օգտագործվում առկա մարտահրավերների լուծման գործում։  

Ինչու՞ պետք է  մտահոգի այս թեման: 

Կարևոր է իմանալ, թե ինչպես են աշխատողները վերաբերվում պետության դերին իրենց իրավունքների պաշտպանության հարցում, որպեսզի մենք կարողանանք ավելի լավ բացահայտել առկա մարտահրավերները և դրանց լուծման ուղիները: 

Մեր մեկնաբանությունը 

Աշխատանքի անվտանգության, աշխատանքային իրավունքների պաշտպանության ուղղությամբ դա անհրաժեշտ է պետական ​​կառույցների պատշաճ աշխատանքի համար՝ լինի դա երկրի խորհրդարանը, աշխատանքի տեսչությունը, թե դատական ​​համակարգը։  

Ինչպե՞ս են աշխատողները դիտարկում/գնահատում դատարանի դերը:  

Աշխատակիցները հաճախ դիմում են դատարան միայն աշխատանքից ազատվելիս: Հարցին, թե երբևէ դիմել են դատարան, հարցվածների գրեթե մեկ երրորդը նշել է, որ չի դիմել դատարան՝ չնայած անհրաժեշտությանը:  

Դատարան դիմողները որոշակի դեպքերում շահում են նման վեճերը, սակայն քչերն են դա անում, ինչը բավարար չէ արդարությունը վերականգնելու համար։ Ըստ ուսումնասիրության մասնակից իրավաբանների՝ գործատուին հասցված վնասի փոխհատուցումը ձգձգվում է, բացի այդ, դատավարությունը բավականին երկար և ֆինանսական գործընթաց է, ինչը խոչընդոտ է հանդիսանում աշխատողների մեծ մասի համար։ Սա որոշիչ ազդեցություն չի թողնում այս ուղղությամբ աշխատողների ընդհանուր վիճակի վրա։  

Ինչպե՞ս են աշխատողները դիտարկում/գնահատում աշխատանքի տեսչության դերը: 

Մեկնաբանությունների հարցում իրենց աշխատանքը դրական է գնահատել հարցվածների միայն 8%-ը, ովքեր նշել են, որ ծանոթ կամ չափավոր ծանոթ են աշխատանքի տեսչության գործառույթներին։ Աշխատողների պատմության մեջ տարբեր վերաբերմունքներ են նկատվում՝ կապված այս հաստատության աշխատանքի հետ։ Մի կողմից, դրա գոյությունն ու ինստիտուցիոնալ մակարդակում գործելը կարևոր է։ Մյուս կողմից, քննադատություններ են հնչում աշխատանքի տեսչության գործնական գործունեության վերաբերյալ։ Հարցվածներից մի քանիսի կարծիքով՝ տեսչության աշխատանքն արդյունավետ չէ, քանի որ.  

  • Նրանք չունեն համապատասխան մանդատ, որն էականորեն կվերացնի առկա խնդիրները։ օր. Կոնկրետ ընկերությունների բյուջեի համար նրանց կողմից տրված տուգանքների չափը ծանր տնտեսական բեռ չէ, հետևաբար հանձնարարականները չեն կատարվում։  
  • Ոչ ֆորմալ աշխատանքի նման ոլորտը նրանց կողմից չի  վերահսկվում նույնիսկ նվազագույն չափով: 
  • Կրկնական ստուգման դեպքերն ավելի քիչ են. ավելի քիչ է ստուգվում՝ խնդիրը շտկվե՞լ է, թե՞ ոչ:  
  • Ավելի հաճախ են աշխատում խնդիրը վերացնելու ուղղությամբ, իսկ կանխարգելիչ աշխատանքներ ավելի քիչ են իրականացվում։ 

Ո՞րն է աշխատողների տեսլականը մարտահրավերները լուծելու հարցում: 

Հետազոտությանը մասնակցած անձանց կարծիքով՝ խնդիրները վերացնելու համար անհրաժեշտ է համակարգային տեսլական, որը ներառում է սոցիալական պաշտպանության համակարգի տարբեր մոդելների դիտարկում և լավագույն տարբերակի ներդրումը, որը չի մասնատվի, երկարատև կլինի, կներառի բոլոր խմբերը և բաց չի թողնի որևէ աշխատողի:  

Կոնկրետ հարցերի ուղղությամբ նրանց առաջարկությունները ներառում են հետևյալը․ 

  • Համարժեք և արժանապատիվ համընդհանուր նվազագույն աշխատավարձի ընդունում; 
  • Օրենսդրությամբ արտաժամյա վարձատրության (նվազագույն տոկոս) հարցի որոշում; 
  • Աշխատանքի տեսչության մանդատի հետագա ընդլայնում, անաչառության ապահովում, անձնակազմի որակավորման մակարդակի բարձրացում, հիմնախնդիրների հայտնաբերման և խախտումների վերացման համար էական լծակների ավելացում, հասարակության մեջ այս ինստիտուտի իրազեկվածության բարձրացում, այդ թվում՝ աշխատողների հետ ավելի շատ շփում, որ դիմողների գաղտնիության պաշտպանում; 
  • Աշխատողի կողմից հարուցված բոլոր աշխատանքային գործերի մաքսատուրքից ազատում և աշխատանքային վեճերի արագ և արդյունավետ քննարկում; 
  • Պետության կողմից կոլեկտիվ բանակցությունների խրախուսում և աշխատողների և արհմիությունների խմբերի կարիքների ու խնդիրների լուծում; 
  • Կախված ոլորտից՝ բավարարել աշխատանքային օրենսգրքում փոփոխություններ պահանջող հատուկ կարիքները, ինչպիսիք են՝ աշխատանքային հարաբերությունների պաշտոնականացում, առողջության, անվտանգության, ենթակառուցվածքների և այլ կարևոր խնդիրների լուծում: Մասնավորապես, կազմակերպության կողմից հովանավորվող առողջության ապահովագրությունը, վճարովի դեկրետային արձակուրդի պարտավորությունը և գործազրկության ապահովագրության/նպաստների ներդրումը: 

 


Այս հոդվածը հնարավոր է դարձել Ամերիկայի ժողովրդի ֆինանսական աջակցությամբ՝ ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության (USAID) և Ազգային ժողովրդավարական ինստիտուտի (NDI) միջոցով։ Այս հոդվածի բովանդակության պատասխանատվությունը հեղինակն է, և արտահայտված կարծիքները կարող են չհամընկնել Ազգային ժողովրդավարական ինստիտուտի, Միացյալ Նահանգների միջազգային զարգացման գործակալության կամ Միացյալ Նահանգների կառավարության տեսակետներին: 

Հոդվածը պատրաստված է
მარიამ სვიმონიშვილი
Մարիամ Սվիմոնիշվիլի
Փաստաբան
მერაბ ქართველიშვილი
Մերաբ Քարթվելիշվիլի
Համահիմնադիր, Սոցիալական քաղաքականության ուղղության խմբագիր