Վրաստանի բյուջետային-հարկային (հարկաբյուջետային) քաղաքականությունը կարգավորվում է «Տնտեսական ազատության մասին» օրենքով, որի նախնական տարբերակը Վրաստանի խորհրդարանի կողմից ընդունվել է 2011 թվականին և ուժի մեջ է մտել 2013 թվականի դեկտեմբերի 31-ին։
Այս հոդվածը քննարկում է, թե ինչպես է այս օրենսդրությունը սահմանափակում հարկաբյուջետային քաղաքականության արդյունավետ իրականացման հնարավորությունը:
Տնտեսական տատանումների և ճգնաժամերի ժամանակ կառավարությունները կարող են բարելավել կամ վատթարացնել երկրի տնտեսական վիճակը՝ օգտագործելով հարկաբյուջետային քաղաքականությունը։
Պատմականորեն որոշ կառավարություններ ճիշտ ժամանակին իրականացրել են ճիշտ հարկաբյուջետային քաղաքականություն՝ հանգեցնելով տնտեսության վերականգնմանը: Եղել են նաև դեպքեր, երբ կառավարությունները սխալ հարկաբյուջետային քաղաքականության են դիմել և երկիրն ավելի ծանր տնտեսական դրության առաջ կանգնեցրել:
Հոդվածում կքննարկենք հարկաբյուջետային քաղաքականության մի քանի հաջող և անհաջող դեպքեր։ Սա մեզ պատկերացում կտա, թե տնտեսական համատեքստում ինչպես է աշխատում հարկաբյուջետային ռազմավարությունը և ինչը ոչ:
Ավելի մանրամասն տե՛ս՝ հարկաբյուջետային քաղաքականության էությունն ու նպատակը
Գլոբալիզացիայի պայմաններում ազգային տնտեսություններն ավելի խոցելի են դառնում արտաքին ցնցումների նկատմամբ, որոնք դրսևորվում են տեղական մակարդակում տնտեսական տատանումներով և ապակայունացմամբ։
Օգտագործելով հարկաբյուջետային քաղաքականությունը, որը ներառում է պետական քաղաքականությունը՝ կապված հարկման, փոխառությունների և բյուջեի ծախսերի հետ, հնարավոր է խուսափել նման տատանումներից։ Բացի այդ, հարկաբյուջետային քաղաքականությունը երկրի ներսում ֆինանսական ռեսուրսների մոբիլիզացման և սոցիալ-տնտեսական քաղաքականության իրականացման հիմնական գործիքն է:
Հարկաբյուջետային քաղաքականության պատասխանատվությունը սովորաբար պատկանում է ֆինանսների նախարարությանը, որը կառավարում է հարկաբյուջետային-հարկային ոլորտները, և խորհրդարանը, որը հաստատում է տարեկան բյուջեն։
Գլոբալիզացիայի պայմաններում ազգային տնտեսություններն ավելի խոցելի են դառնում արտաքին ցնցումների նկատմամբ, որոնք դրսևորվում են տեղական մակարդակում տնտեսական տատանումներով և ապակայունացմամբ։
Օգտագործելով հարկաբյուջետային քաղաքականությունը, որը ներառում է պետական քաղաքականությունը՝ կապված հարկման, փոխառությունների և բյուջեի ծախսերի հետ, հնարավոր է խուսափել նման տատանումներից։ Բացի այդ, հարկաբյուջետային քաղաքականությունը երկրի ներսում ֆինանսական ռեսուրսների մոբիլիզացման և սոցիալ-տնտեսական քաղաքականության իրականացման հիմնական գործիքն է:
Հարկաբյուջետային քաղաքականության պատասխանատվությունը սովորաբար պատկանում է ֆինանսների նախարարությանը, որը կառավարում է հարկաբյուջետային-հարկային ոլորտները, և խորհրդարանը, որը հաստատում է տարեկան բյուջեն։
Այսօր երկրում գործում են սոցիալական բողոքի բազմաթիվ օջախներ, և հատկապես պետք է առանձնացնել Թբիլիսիի մեխանիզացիայի փողոցում «Էվոլյուցիոն Ջորջիա»-ի գործադուլավոր աշխատակիցների գործադուլը, որը շարունակվում է արդեն 2 ամիս, երկրորդ կենտրոնը Շուկրութի գյուղն է, որտեղ արդեն 180 օր բնակիչները պահանջում են «Ջորջիան Մանգան» ընկերությանպատճառածվնասիարդարացիփոխհատուցում։
Երկուսն էլ դիմում են բողոքի արմատական ձևերի՝ լինի դա հացադուլ, թե շրթունքներ կարել, բայց պետության կողմից լռություն է, էլչեմխոսումգործատուիկամընկերությանմասին։
Վերջերս իշխանությունը, հետևելով մի շարք ոչ ժողովրդավարական քայլերի, փոխել է իր վերաբերմունքը սոցիալական բողոքների նկատմամբ, և եթե նախկինում փորձում էր լուծել խնդիրները, գոնե առերեւույթ, ապա այժմ ընտրել է լիակատար լռության քաղաքականությունը, իսկմյուսկողմից՝ցուցարարներինկատմամբռեպրեսիվմիջոցներէկիրառում։
Պետությունը ծրագրում է երիտասարդության հզորացման տարբեր ռազմավարություններ, և երիտասարդության շրջանում տնտեսական խնդիրները դեռևս հիմնական մարտահրավերն են։
Գործազրկությունը կարեւորագույն խնդիրներից է, որի լուծումը էապես կազդի երկրի տնտեսական վիճակի եւ մարդկանց բարեկեցության վրա։
Վրաստանում նպատակային սոցիալական աջակցության ծրագրի նպատակը պետք է լինի աղքատության հաղթահարումն ու սոցիալական ապահովության բարձրացումը։
Ըստ «Կոմենտարի»-ի կողմից իրականացված քանակական հետազոտության տվյալների՝ հարցվածների 63%-ը դժգոհ է կամ շատ դժգոհ է, իսկ 33%-ը չեզոք է վերաբերվում աշխատանքային խնդիրների լուծմանը պետության դերին։ Ավելին, հարցվածների զգալի մասը հաղթահարում է աշխատանքի մարտահրավերները՝ փոխելով աշխատանքը (21%), ավելացնելով այլ աշխատանք (32%) կամ ինքնուրույն չի կարողանում հաղթահարել խնդիրները (18%)։ Սա հստակ ցույց է տալիս, որ պետության դերն ու գործառույթը լիովին չի օգտագործվում առկա մարտահրավերների լուծման գործում։