Քաղաքական բևեռացումը զարգանում է տարբեր ձևերով և հիմքերով։ Որոշ դեպքերում կուսակցությունների միջև գաղափարական տարաձայնությունները բնականաբար հանգեցնում են ընդդիմության: Սակայն երկրում առկա միտումները ցույց են տալիս, որ դա հաճախ արհեստականորեն ստեղծված և նպատակաուղղված հակամարտություն է վերնախավերի միջև։ Այս հոդվածում համառոտ քննարկվում է, թե երբ և ինչու են իշխող վերնախավերը ընտրում բևեռացումը:
Ինչու՞ պետք է ինձ մտահոգի այս թեման:
Վերջին քաղաքական և ակադեմիական գնահատականներում Վրաստանը հաճախ համարվում է սուր քաղաքական բևեռացման օրինակ։ Իսկապես, բևեռացումը դարձել է վրացական ժամանակակից քաղաքականության հիմնական խնդիրը և ժողովրդավարացման գլխավոր մարտահրավերը։ Դրա ազդեցությունը մենք տեսնում ենք առօրյա քաղաքական կյանքում։ Դա խանգարում է թե՛ պետական ինստիտուտների գործունեությանը, թե՛ երկրի ժողովրդավարական զարգացմանը։
Մեր մեկնաբանությունը
Թույլ ժողովրդավարական երկրներում էլիտաներն օգտագործում են բևեռացումը՝ քողարկելու սեփական անկարողությունը և մոբիլիզացնելու ընտրողներին:
Ի՞նչն է նպաստում և ինչպես է զարգանում բևեռացումը:
Բևեռացման պատճառների ըմբռնումն օգնում է մեզ հասկանալ քաղաքական կոնֆլիկտի հիմքերը: Այն հաճախ պայմանավորված է երկրում առկա տնտեսական և սոցիալական անհավասարությամբ: Այն կարող է զարգանալ նաև պետական մարմինների ոչ պատշաճ գործունեության, մարդու իրավունքների ոչ բավարար պաշտպանության պատճառով։ Բևեռացումը կարող է խրախուսվել կոնկրետ պետության մեջ գործող քաղաքական համակարգի և դրա ներսում հաստատված որոշումների կայացման ձևից: Օրինակ՝ գերակշռող մոտեցման համաձայն՝ մեծամասնական քաղաքական համակարգը մեծացնում է բևեռացման հնարավորությունը, որի վտանգը ավելի քիչ է կոնսենսուսային ժողովրդավարության պայմաններում։
Ե՞րբ են վերնախավերը դիմում բևեռացման:
Հարցի պատասխանը կարող ենք գտնել բևեռացման հնարավոր պատճառների մեջ։ Մեր երկրի քաղաքական գործընթացների դիտարկումը ցույց է տալիս, որ բևեռացումը ոչ միշտ է էլիտաների միջև բնականաբար առկա տարաձայնությունների և առճակատումների արդյունք։ Ընդհակառակը, երբեմն այդ էլիտաներն օգնում են դիմադրություն հրահրել: Դա տեղի է ունենում, երբ քաղաքական խմբերն այլևս չեն մտածում հանրային կարիքների մասին: Նման պարագայում հակառակ կողմի հետ բացահայտ, անձնական առճակատումը նպատակաուղղված ու ռազմավարական քայլ է։
Ինչպե՞ս են վերնախավերն օգտագործում բևեռացումը:
Բևեռացումը նպաստում է հասարակության պառակտմանը և օգնում իշխող վերնախավին (1) խուսափել պատասխանատվությունից ժողովրդի և երկրի համար կարևոր հարցերի համար. 2) պատասխանատվություն թողնում է հակառակորդի վրա. (3) ռազմավարական խնդիրներից ուշադրությունը տեղափոխել հակառակ կողմի քննադատությանը. (4) կարողանալ մոբիլիզացնել սեփական ընտրողներին և հավաքագրել հակառակորդի կողմնակիցներին՝ մյուս կողմի քաղաքական վարկաբեկմամբ։
Նյութը պատրաստվել է Հենրիխ Բյոլ հիմնադրամի Թբիլիսիի գրասենյակի ֆինանսավորմամբ՝ Հարավային Կովկասի տարածաշրջան՝ «Աջակցություն Վրաստանում ներառական և կոնսենսուսային քաղաքական միջավայրին» ծրագրի շրջանակներում։ Նյութում արտահայտված կարծիքները պատկանում են «Կոմենտարի»-ին և կարող են չհամընկնել Հիմնադրամի տեսակետների հետ:
