სოციალური პოლიტიკა მიზნად ისახავს სოციალური უთანასწორობის აღმოფხვრას და კოლექტიური კეთილდღეობის ხელშეწყობას, მაგრამ ის ხშირად აძლიერებს ძალაუფლების არსებულ დისბალანსს და სტრუქტურულ უთანასწორობას, მათ შორის − გენდერულ უთანასწორობას.
რატომ უნდა მაინტერესებდეს ეს თემა?
სოციალური პოლიტიკა კაპიტალისტურ ჩარჩოებში ვერ ახერხებს უპასუხოს კონკრეტულ საჭიროებებსა და გამოწვევებს, რომლებსაც ქალები და მარგინალური ჯგუფები აწყდებიან. ამის მიზეზი კი არის ის, რომ სოციალური პოლიტიკის სხვადასხვა სახეები ჩამოყალიბებულია გენდერულად ნეიტრალური გზით, იმ ვარაუდით, რომ ისინი თანაბარ სარგებელს მოუტანს ყველა ინდივიდს. თუმცა, ეს მიდგომა უგულებელყოფს მკაფიო გამოწვევებსა და ბარიერებს, რომლებსაც ქალები აწყდებიან სისტემური გენდერული უთანასწორობის გამო. მაგალითად, დასაქმებასთან ან ჯანდაცვასთან დაკავშირებული პოლიტიკა შეიძლება არ ითვალისწინებდეს ქალთა არაპროპორციული ზრუნვის პასუხისმგებლობას, რაც გამოიწვევს მათ არათანაბარ მონაწილეობას სამუშაო ძალაში ან არასათანადო წვდომას ჯანდაცვის სერვისებზე.
შესაბამისად, მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, როგორია სოციალური პოლიტიკის ანალიზი ფემინისტური პერსპექტივიდან.
ჩვენი კომენტარი
სოციალურ პოლიტიკას ხშირად არ გააჩნია ყოვლისმომცველი გენდერული ანალიზი, რის გამოც ვერ ავლენს განსხვავებულ გავლენას ქალებსა და კაცებზე. ასეთი შეფასებების გარეშე, პოლიტიკის შემქმნელებმა შესაძლოა ხელი შეუწყონ გენდერულ უთანასწორობას ან გაამძაფრონ ის. მაგალითად, ქალები ხშირად ნაკლებად არიან წარმოდგენილნი პოლიტიკური გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, რის შედეგადაც იქმნება პოლიტიკა, რომელიც სათანადოდ არ პასუხობს მათ პრობლემებს. როდესაც ქალთა ხმები გამორიცხულია პოლიტიკის შემუშავების სივრცეებიდან, ვერ ჟღერდება მათი პერსპექტივები, გამოცდილება და საჭიროებები, ეს ხელს უწყობს ისეთი პოლიტიკის წარმოებას, რომელიც არ ითვალისწინებს რეპროდუქციულ უფლებებს, გენდერულ ძალადობას და ქალთა ეკონომიკურ გაძლიერებას.
როგორია სოციალური პოლიტიკის ფემინისტური კრიტიკა?
სხვადასხვა ფემინისტური თეორია ამტკიცებს, რომ სოციალური პოლიტიკა არ არის თანასწორი. ის ასახავს და აგრძელებს არსებულ ძალაუფლების სტრუქტურებს, ხშირად დომინანტურ ჯგუფებს ანიჭებს პრივილეგიას და ხელს უწყობს სხვების მარგინალიზებას. სოციალური პოლიტიკის გადაწყვეტილებები განსხვავებულად მოქმედებს ცხოვრების შესაძლებლობებზე სქესის მიხედვით და ეს პოლიტიკა ხშირად ემსახურება დომინანტური ელიტების ინტერესებს.
თანამედროვე კაპიტალისტურ საზოგადოებებში სოციალური პოლიტიკა მოქმედებს იმ ჩარჩოში, რომელიც პრიორიტეტს ანიჭებს კაპიტალის ინტერესებს და არა მუშათა კლასის კეთილდღეობას, რაც განსაკუთრებით მწვავედ მოქმედებს ქალებზე.
როგორია ფემინისტური საფუძვლები - ძირითადი თეორიები და ცნებები?
ფემინისტი მეცნიერები ეყრდნობიან ადრინდელი ფემინისტი თეორეტიკოსების ფუნდამენტურ ნაშრომებს, რათა გააკრიტიკონ სოციალური პოლიტიკა კაპიტალისტურ საზოგადოებებში. სიმონ დე ბოვუარი „მეორე სქესში“ ხაზს უსვამს გენდერის სოციალურ კონსტრუქციებს, რომლებიც იწვევს ქალის დაქვემდებარებას. თანამედროვე ფემინისტმა თეორეტიკოსებმა, როგორიცაა, მაგალითად, ნენსი ფრეიზერი, გააფართოვეს ეს იდეები თანამედროვე სოციალური პოლიტიკის გასაკრიტიკებლად. ფრეიზერის ანალიზი, მაგალითად, აერთიანებს გადანაწილებისა და აღიარების საკითხებს და ამტკიცებს, რომ სოციალურმა პოლიტიკამ უნდა იზრუნოს, როგორც ეკონომიკური, ისე კულტურული უსამართლობის აღმოფხვრაზე. იგი ხაზს უსვამს ჩაგვრის მრავალი ღერძისა და გამოწვევის ამოცნობის აუცილებლობას, მათ შორის სქესს, რასას და სექსუალობას. სოციალური პოლიტიკა უნდა სცდებოდეს ეკონომიკური გადანაწილების ფარგლებს, რათა დაძლიოს ფუძემდებლური სტრუქტურები, რომლებიც განამტკიცებს უთანასწორობას.
ბელ ჰუკსი ამტკიცებს, რომ ნეოლიბერალურმა პოლიტიკამ, რომელიც ხასიათდება დერეგულაციის, პრივატიზაციით და სიმკაცრით, გაანადგურა სოციალური უსაფრთხოების ქსელები, რომლებიც გადამწყვეტია ქალთა კეთილდღეობისთვის. ნეოლიბერალიზმი არა მხოლოდ ამძაფრებს ეკონომიკურ უთანასწორობას, არამედ აგრძელებს კულტურულ და პოლიტიკურ მარგინალიზაციას. პოლიტიკამ გამოიწვია საჯარო სერვისებისა და კეთილდღეობის უზრუნველყოფის ეროზია, რაც არაპროპორციულად აისახება ქალებზე, რომლებიც უფრო მეტად არიან დამოკიდებული ამ სერვისებზე. სიღარიბის ფემინიზაცია არის ნეოლიბერალური სოციალური პოლიტიკის პირდაპირი შედეგი, რომელიც პრიორიტეტს ანიჭებს ბაზრის ეფექტურობას სოციალურ კეთილდღეობასთან შედარებით.
ჯუდით ბატლერის სოციალური პოლიტიკის ფემინისტური კრიტიკის მთავარი ფუნდამენტური პუნქტი გენდერული ნორმების დეკონსტრუქციაა. ბატლერი ამტკიცებს, რომ ტრადიციული სოციალური პოლიტიკა ხშირად აძლიერებს ბინარულ გენდერულ განსხვავებებს და ვერ ითვალისწინებს გენდერული იდენტობების ბუნებას. ეს კი ხელს უწყობს ადამიანების გარიყვას. ის ხაზს უსვამს, რომ გენდერი არ არის თანდაყოლილი, არამედ აგებულია განმეორებითი სოციალური წარმოდგენების მეშვეობით. აქედან გამომდინარე, სოციალური პოლიტიკა უნდა გადავიდეს ხისტი გენდერული კატეგორიების მიღმა და მიმართოს გენდერული გამოცდილების მრავალფეროვან და დინამიკურ რეალობას.
ფემინისტურ დისკურსში არსებობს განსხვავებული პერსპექტივები იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა მიმართოს სოციალურმა პოლიტიკამ გენდერულ უთანასწორობას. ინტერსექციური ფემინიზმი ხაზს უსვამს ჩაგვრის მრავალმხრივი ფორმების განხილვის აუცილებლობას. კიმბერლე კრენშოუს ინტერსექციურობის კონცეფცია გადამწყვეტია იმის გასაგებად, თუ როგორ შეუძლია სოციალურ პოლიტიკას ერთდროულად დაჩაგროს ინდივიდები რასის, სქესის, კლასისა და სხვა იდენტობების საფუძველზე.
სხვა ფემინისტი მეცნიერები, როგორიცაა ანჯელა დევისი და სილვია ფედერიჩი, მხარს უჭერენ სოციალური პოლიტიკის ტრანსფორმაციულ პოტენციალს. კოლექტიურ კეთილდღეობაზე ფოკუსირებით და პატრიარქალური ნორმების გამოწვევით, სოციალური პოლიტიკა შეიძლება გახდეს ფემინისტური წინააღმდეგობისა და სოციალური ცვლილებების ინსტრუმენტი. ეს პერსპექტივა განიხილავს სოციალურ პოლიტიკას არა მხოლოდ უთანასწორობის შემცირების გზად, არამედ გენდერული სამართლიანობისა და ტრანსფორმაციული პოლიტიკის ბრძოლის ადგილად.
საბოლოოდ,
სოციალური პოლიტიკის ფემინისტური ანალიზი ხაზს უსვამს სტრუქტურულ უთანასწორობას და ძალაუფლების დისბალანსს, რომელიც თან ახლავს კაპიტალისტურ სისტემებს. ფემინისტური თეორიის კრიტიკული ჩართვით და ინტერსექციური მიდგომების ადვოკატირებით, მკვლევრებსა და აქტივისტებს შეუძლიათ სტატუს-კვოს შეცვლა და ტრანსფორმაციული სოციალური ცვლილებებისკენ სწრაფვა. სოციალურ პოლიტიკას, რომელიც ხელახლა განიხილავს მრავალ საკითხს ფემინისტური პერსპექტივიდან, აქვს პოტენციალი ემსახუროს არა მხოლოდ რამდენიმე ჯგუფის, არამედ ბევრის ინტერესებს, ხელი შეუწყოს გენდერულ სამართლიანობას და კოლექტიურ კეთილდღეობას.
